4 Maanden, 3 Weken & 2 Dagen: Een uitgegumde kleurplaat

Het is bijna twee decennia geleden, 1989: de val van de Roemeense dictator Ceausescu. ‘Pas nu’ lijkt de wond eindelijk te dichten. Het schrikbewind wordt langzamerhand bespreekbaar en bespreekbaarder. Althans, dat idee krijg je als je de Roemeense films bekijkt die ons de afgelopen tijd hebben bereikt. Films als 12:08 East of Bucharest, The Way I Spent the End of the World en The Death of Mister Lazarescu wisten behendig tussen ernst en tragikomedie te balanceren. Je zou elk van deze films een verwerkingsproces op celluloid kunnen noemen. De een iets lichtvoetiger met het verleden (of de erfenis daarvan) omspringend dan de ander. Bij elkaar opgeteld vormen titels als deze een Roemeense wave. Zegevierend trekken ze langs de internationale filmfestivals.

Het voorlopige hoogtepunt in deze ‘traditie’ kaapte afgelopen mei voor de neus van tal van gerenommeerde auteurs de Gouden Palm weg. 4 Maanden, 3 Weken & 2 Dagen is een klein opgezette film met een waargebeurd verhaal, gespeend van elke vorm van lichtvoetigheid of humor. Het verhaal over een illegale abortus anno 1987 wordt met een uitgestreken gezicht verteld. Twee jonge studentes, Otilia en Gabita, wonen in het soort studentencomplex waar nooit de zon zal doorbreken. Alsof ze in een gevangenis leven komen ze er via onderlinge handel aan sigaretten en andere levensproducten. Gabita (Laura Vasiliu) is zwanger, en dat was nooit de bedoeling. Omdat ze verzwakt is door de zwangerschap en (het mag gezegd) nogal passief is aangelegd, komt het regelen van alle zaakjes op haar vriendin Otilia (een mooi ingehouden Anamaria Marinca) aan. Als het enige sprankje groene hoop in een verder zompig, grijs landschap, trekt Otilia daarom van hot naar her om alles voor elkaar te krijgen. Van hotelkamer tot aborteur. Het stadium van Gabita’s zwangerschap is terug te vinden in de titel, de dag waarop alles zich afspeelt.

Vaal blauw

Uiteraard is de dag waarop je abortus laat plegen een nogal bleke dag, maar hier geeft niets de indruk dat het er op andere dagen beter aan toegaat. De uitzichtloosheid spat er vanaf. Al is spatten het verkeerde woord want regisseur/scenarioschrijver Cristian Mungiu’s aanpak is bedachtzamer dan een in your face-beleid. Hij observeert de gebeurtenissen op een zo’n kaal mogelijke manier. Het zorgvuldige camerawerk van Oleg Mutu (moge we nog veel van hem horen/zien) is uit de hand geschoten, de scènes bestaan uit een enkel shot, van filmmuziek is geen sprake. En misschien nog wel het belangrijkst: geen onnodig moment. Elke overdaad lijkt in de prullenbak beland. Nergens wordt een ontsnapping geboden aan de beklemming. Zelfs het vale blauw lijkt uit de badkamertegels weg te trekken.

Mungiu weet precies wanneer hij pijnlijk suggestief en wanneer hij pijnlijk expliciet moet zijn. Het levert een film op die ontzettend boos maakt door een waarheid te vertellen. Boos en machteloos, want waar kun je heen met je woede. Moet je boos zijn op de waarheid? Op een regisseur die je de waarheid vertelt? Op Ceausescu? Op het verleden? En wat haalt het allemaal uit om boos te worden?

4 Maanden, 3 Weken & 2 Dagen heeft de impact van je eerste keer jeugdjournaal kijken. Je kan je hoofd niet meer afwenden van de wereld, tegelijkertijd vraag je je af of je er ooit klaar voor zult zijn.

Deze recensie verscheen eerder op de site van Film1.