The Science of Sleep: De levensechtheid van stop-motion
Weet je nog dat je vroeger met 'n vriendje of vriendinnetje speelde en je opeens bedacht dat jij dan dit zou zijn en hij dan dat: Boef en politie, wolf en konijn, quizmaster en kandidaat, wat dit of dat dan ook mocht zijn. En dat je die rollen dan heel lang kon volhouden tot je moeder schreeuwde omdat het etenstijd was. Alsof ze met haar geschreeuw in haar vingers knipte en jullie uit hypnose haalde. Je kon wel naar haar roepen dat je er zo aan zou komen, om tijd te rekken, maar het was een verloren zaak. Een beetje schampertjes en gehaast speelden jullie naar een einde toe. Tegen beter weten in gaf de quizkandidaat nog een goed antwoord of werd de boef gepakt. Eigenlijk wist je allebei dat het moment verpest was, compleet met 'n onafgerond eind. Uit je eigen wereld wakker worden blijft ontluisterend. Je kan je ogen dichtdoen en verder proberen te dromen omdat je wil weten hoe het afloopt, maar zo werkt het niet. Bewustzijn is een kwalijk iets.
In het hoofd van Michel Gondry - bekend geworden door zijn vele videoclips voor onder meer Björk, the White Stripes, the Foo Fighters, etc. - heeft nog nooit iemand geschreeuwd dat het etenstijd is. Gondry is vrolijk verder blijven spelen en vraagt zich waarschijnlijk niet eens af of het al lang etenstijd geweest is. De twintiger Stephane, hoofdpersoon in The Science of Sleep, heeft net zomin last van zulke overdenkingen. Beiden mannen zijn geflipte nerds op z'n creatiefs. Vasthoudend aan 'n wereld vol vreemde vondsten waar geen wekker tegenop kan.
Mocht je denken dat gelijkenissen op louter toeval berusten, nou nee: The Science of Sleep is autobiografisch. Op een aangename, ongedwongen manier. Hier staat geen levensverhaal centraal, maar een gemoedstoestand. Gondry gebruikt het appartementencomplex waar hij ooit woonde als de centrale locatie in zijn film. In Gondry's oude woning zit zijn alter ego Stephane en tegenover komt het nieuwe buurmeisje Stephanie wonen. Zij is letterlijk het meisje van Stephane's dromen. Dat is meer dan genoeg om haar een prominente rol in zijn eigen tv programma in zijn eigen tv studio te geven. Uitzendingen zijn er alleen in Stephane's slaap. "Stephaaane is verliiie-hiefd!" zou je op het schoolplein schreeuwen.
Lappendeken
Het is een verhaallijntje dat op het eerste gezicht niet meer lijkt dan een kapstok om mooi vormgegeven dromen aan op te hangen. De mengeling van verliefdheid, dromen, herinneringen heeft raakvlakken met Gondry's vorige film, het geweldige Eternal Sunshine of the Spotless Mind, maar dit script van Gondry's eigen hand is minder gepolijst dan deze voorganger. Dat lijkt ratelend en onaf, maar wat in het begin buiten de droomscènes nog ongestructureerd overkomt, blijkt gaandeweg in het voordeel van de film te werken. De gevoelens en personages komen des te beter over: Geen duidelijk 'van A naar B'-plot en niet te bedacht.
Wat Gondry in The Science of Sleep eigenlijk gedaan heeft, is allemaal lapjes aan elkaar rijgen tot één grote lappendeken. De figuurtjes op de deken huppelen van het ene lapje naar het andere. Het is 'n open uitnodiging om er onder te komen en een winterslaap te houden. Neem al je wensen mee. En laten we hoofdrolspelers Gael Garcia Bernal en Charlotte Gainsbourg alsjeblieft uitroepen tot de meest innemende Stephane en Stephanie in tijden.
Deze recensie is eerder verschenen op de site van Film1.