Het jaar was al turbulent genoeg, dit jaar dus geen voorwoord maar feiten. Cut to the chase already. Wat het net niet werd maar wel te goed was om niet te noemen, in willekeurige volgorde:
Bacalaureat, Toni Erdmann, High-Rise, Bang Gang, Tonio, La Fille Inconnue, Truman, Quand On a 17 Ans, The High Sun, Cemetery of Splendor
En wat het niet werd maar het zeker was geworden als het een Nederlandse release had gehad:
6A
Mijn echte beste film van het jaar kwam niet uit in Nederland, en zal met zijn moeilijke lengte van zestig en wat minuten (te lang voor tv, te kort voor bioscoop) sowieso nauwelijks te zien zijn. Het Zweedse 6A is simpel van opzet: in een klaslokaal volgen we het gesprek tussen drie herrieschoppende meisjes en een aantal ouders en leerkrachten. Film als gesprek met een heen-en-weer-filmende camera er bovenop. Het sociaal-maatschappelijke gekonkel is net zo hilarisch, slim als intrigerend. En boeit nog meer wanneer je na afloop te weten komt - spoiler die geen spoiler is - dat het allemaal in scène is gezet. Als een Ruben Östlund (mijn nummer 1 van vorig jaar) goes to school.
TOP 10...
11. The Origin of Trouble / Negen Twee
11? Ja, 11. Op 11 staan twee minder vaak geziene korte documentaires van twee net afgestudeerde makers. The Origin of Trouble van Tessa Louise Pope (Nederlandse Film en Televisie Academie) kan net zo goed uitgezonden worden door de VPRO als door Net5 (en dat is een compliment). Met een humorvolle blik gaat ze een persoonlijk vraagstuk te lijf: hoe goed kent ze haar vader? Komisch en ontroerend, en laat je achter met de hoop dat Tessa en haar fijne toon snel aan de bak kunnen voor een eigenzinnige tv reeks. The Origin of Trouble is al eens uitgezonden en dus - gelukje - hier helemaal terug te zien.
Negen Twee van Merijn van den Brand (St. Joost) is een eveneens persoonlijke documentaire. Over het meest voorstelbare onderwerp dat je als afstuderende kunt hebben: de weg naar volwassenheid. Merijn bespreekt het met zijn vrienden die net zo hard worstelen met aflopende studiefinanciering, stabiliteit tegenover dromen en vooroordelen van anderen. Een intiem portret, versterkt door zijn eigen geschoten beelden die geen schoonheid maar eerlijkheid nastreven.
Lees hier mijn dubbelinterview met Merijn van den Brand en Cassandra Offenberg.
Nummer 11 dus, bij wijze van hoop voor de toekomst.
10. L'Avenir
Het tweede jaar op rij met een film van Maria Hanson-Løve in m'n top 10. Met Isabelle Huppert als lerares die niet verder van haar veel geroemde vertolking in Elle af kan staan. Des te meer terechte momentum voor haar.
L'Avenir lijkt in eerste instantie te gaan over een vrouw die verlaten wordt, maar is uiteindelijk een lofzang op het opnieuw inrichten van een leven en het vallen en opstaan dat daarmee gepaard gaat. Precies dat is er zo mooi aan. Een film die geen grote stappen neemt maar vertwijfeling laat zien. Organisch voortbewegend en af en toe een stap terug. Ongemerkt verstrijken jaren, op weg naar een moment waarop je opeens merkt gelukkig te zijn. Komt wel goed met die vrouw.
9. Love & Friendship
Nooit eerder bij stilgestaan maar een van de meest logische combinaties: Whit Stillman, Amerikaanse maker van komisch snedige dialoogfilms met elitair randje, verfilmt Jane Austin. En hoewel zijn eigen settings al leuk waren, valt door zijn tijdreis naar eind achttiende eeuws Engeland opeens alles op zijn plek. Inclusief hoofdrolspeelster Kate Beckinsale die na tig Underworld films eindelijk kan laten zien voor welke rol ze geboren is.
8. Elle
Kijkt als een luxueus aangeklede soap met scandaleuze inhoud en Franse allure. Soms over the top en te veel/ not done, maar hey dat zijn soaps. Fijn als Paul Verhoeven ophield met sci fi en historisch en voortaan in de tegenwoordige tijd zou blijven. Nu is al juicy genoeg. Verder, het schemerde al door: team Huppert voor Oscarwinst.
7. The Here After
Een psychologische studie, een coming of age zonder glorende hoop, maar ook landelijkheid en dorpsleven. Welke misdaad de achttienjarige John heeft begaan wordt al snel duidelijk, toch blijft over de debuutfilm van Magnus von Horn een rust liggen die steeds meer achterdochtig maakt. Twee sterkste troeven: 1. de hoofdrol van de jonge Zweedse zanger Ulrik Munther, met een perfect emotieloos maar toch op ontploffen staand gezicht. 2. Het camerawerk van Lukasz Zal (twee jaar geleden nog voor een Oscar genomineerd voor Ida) dat op eenzelfde manier het landschap schuldig en onschuldig maakt.
6. Anomalisa
Een midlife crisis in stop-motion animatie. Regisseur en scriptschrijver Charlie Kaufman laat zien dat dit dé vorm is voor een state of being waarin alles eng inwisselbaar is: iedereen klinkt hetzelfde, ziet er hetzelfde uit en gezichten zijn zichtbare maskers. Zijn universum aan poppetjes staat invoelbaarheid bij een volwassenen crisis niet in de weg maar brengt het juist tastbaar dichtbij.
5. Neon Bull
Iremar is een stierenhouder die graag vrouwenkleren maakt en Galega een sexy danseres die als paard optreedt. Klinkt als de omschrijving van een wat sensatiezoekende documentaire, maar niets van dat al. Dit plotloze drama trekt samen met deze twee en een aantal anderen door de Braziliaanse binnenlanden. Met zijn uit-het-leven-gegrepen-aanpak zweeft het aangenaam tussen "waar gaat het over" en zich ontvouwen as it goes, ondertussen vindt de cinematografie magie in droge middle of nowhere locaties. Een liefdevol portret van het leven on the road.
4. Strike a Pose
De bijfiguren van de ene film als hoofdpersonen van de ander. Dat alleen al is leuk aan deze Madonnadocumentaire zonder Madonna. Bronmateriaal is de documentaire Truth or Dare waarvan ik zelf misschien maar een paar fragmenten zag (m'n zus was de Madonna fan). Wat ik van haar dansers - die hier centraal staan - vond, weet ik dus niet meer. Ik kan me in ieder geval voorstellen dat ik ze eng zelfzeker vond. Maar met dank aan Strike a Pose en een bezoek aan deze mannen zo'n 25 jaar later hou ik nu van ze, want achteraf blijkt altijd alles maar een grote façade. Strike a Pose.
3. The Red Turtle
Waar Disney vol zou inzetten met The Circle of Life, houdt regisseur Michael Dudok de Wit het in zijn eerste lange animatiefilm stil. Terwijl de waarheden zich opstapelen valt er geen onvertogen woord, geen enkel woord. Alle ruimte voor een losbarstende symfonie aan gedachten en gevoelens in je hoofd.
2. La La Land
Ik zag La La Land begin oktober, ruim twee maanden voor uitbreng. En net zoals ik voor oktober herhaaldelijk de trailer keek, in afwachting, zo keek ik die ook nadat ik de film zag en wachtte op de release. Zo kon ik tot die tijd weer even in m'n nieuwe favoriete land zijn. Een stijlvolle, weemoedige kruising tussen Les Parapluies de Cherbourg en Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Even voor de duidelijkheid: verder ben ik verre van een musical fan (dat wil zeggen: dahag Chicago, dahag Mamma Mia).
1. Heart of a Dog
Mijn 1 en 2 zijn redelijk inwisselbaar qua ranking maar op veel andere vlakken tegenpolen. Wat er vandaag op 1 staat? Een zorgvuldig geconstrueerde stream of consciousness van performance kunstenares, muzikante en nu dus ook regisseur Lauri Anderson. In haar egodocument valt de blik van haar hond Lolabelle samen met 9/11 én rouwt ze om diezelfde hond en haar geliefde, Lou Reed. Waarom zo goed? Omdat ze niet zozeer bezig lijkt met het maken van een film of documentaire, maar haar echt iets van het hart moet. Een vriendin waar je graag naar luistert. Weidt nog maar even uit.
